POPOL VUH
PODRÓŻ NA WSCHÓD

Jedno z tych płócien wisiało może w domu Floriana Fricke, lidera Popol Vuh. Urodzony w 1944 r. Fricke od dziecka kształcił się na klasycznego pianistę. Jako dziewiętnastolatek rzucił szkołę - głodny eksperymentów i improwizacji. Trafił do orkiestry Eberharda Schoenera, pioniera fuzji klasyki z rockiem. Tam zetknął się z syntezatorem Mooga, co było na tyle inspirujące, iż w '69 r. sam nabył ten instrument. Był to drugi model Mooga zamówiony w Niemczech (w '72 r. Fricke odsprzedał go Klausowi Schulze), tym samym Fricke stał się pionierem niemieckiej elektroniki. Interesowało go kreowanie brzmień, jakich nie słyszał nigdy wcześniej, które co najwyżej mogły mu się przyśnić, proces ten miał być sposobem na samopoznanie, sondowanie umysłu. Stąd pomysł na połączenie elektroniki z najprymitywniejszymi brzmieniami etnicznych instrumentów perkusyjnych. Jego efektem są dwa pierwsze albumy Popol Vuh. Minimalistyczny, podprogowy "Affenstunde", '70 i "In den Gärten Pharaos", '72, jedno z arcydzieł owej epoki. Rytualno-plemienne bębnienie uzupełnia wyśnione partie Mooga wiodąc w sferę podświadomości i sacrum. W temacie "Vuh" Fricke gra na organach katedry w Baumburgu, a syntezator naśladuje partie chóru. Nazwa grupy nawiązuje do świętej księgi gwatemalskich Indian Quiche, oznacza zjednoczenie z utożsamianym ze Słońcem Bogiem, dzięki któremu bóstwo osiąga pełnię, punkt spotkania wszystkich religii.

W '72 r. ma też miejsce przełomowe dla kariery grupy spotkanie. Werner Herzog jest niezadowolony z muzyki, jaką zaproponował do "Aguirre" Ennio Morricone, ktoś wspomina mu o niezwykłym niemieckim kompozytorze, Herzog ściąga Fricke do Rzymu, a ten w ciągu jednego dnia realizuje przewodni temat obrazu oparty na brzmieniach mellotronu. Efekt jest równie oniryczny, jak kino Herzoga, odtąd obaj artyści będą współpracować ze sobą regularnie (Fricke zagrał nawet epizod w "Kasparze Hauserze"). Soundtrack z "Aguirre", uzupełniony materiałem "In den Gärten..." i fortepianowym "Spirit Of Peace" ukazał się w '76 roku.

Tymczasem Fricke porzucił muzykę elektroniczną (jego aktywność na tym polu uzupełnia udział w sesji "Zeit" Tangerine Dream) stwierdzając, że wyczerpał możliwości syntezatora. Zwrócił się do muzyki klasycznej, a natchnienia szukał w chrześcijaństwie. W ten sposób w '73 r. powstaje, uchodzący za pierwszą płytę new age, album o mówiącym wszystko tytule "Hosianna Mantra". Chrześcijańskie hymny wykonywane są w medytacyjnej aurze Wschodu. Wynikająca z duchowego doświadczenia muzyka, sięgając sacrum odnajduje jeden ton znoszący kulturowe różnice. Ulotne, rozpływające się dźwięki snują się długimi smugami i właśnie wybrzmiewające, gasnące brzmienia z końca owych smug tworzą muzykę pokrewną ambient.

Albumy z lat '74-'76 są - muzyczną i ideową - kontynuacją "Hosianny". Tyle, że więcej tu orientalnych motywów. I jest to nie tylko kwestia wprowadzenia azjatyckich instrumentów. W muzyce Popol Vuh gitara nasłuchuje brzmień sitaru, a perkusjonalia grzmią głęboko niczym tybetańskie rytualne gongi. Najciekawszy z tych albumów jest "Seligpreisung", eksponujący dronowe partie fortepianu w aurze bliskiej muzyce Erica Satie czy Wima Mertensa. "Einsjäger & Siebenjäger", "Das Hohelied Salomos" i "Letzte Tage - Letzte Nächte" - zdominowane brzmieniem gitar Daniela Fichelschera (ex-Amon Düül), który stał się prawą ręką Fricke - to w zasadzie płyty rockowe. Rodzaj "czystej psychodelii", jako że psychoaktywna siła tej muzyki wynika z otwierającej energii medytacji. Najbardziej udanym wydaniem fuzji klasycyzującej, "czystej pyschodelii" i azjatyckich inspiracji jest "Die Nacht der Seele: Tantric Songs", '79. Utwory Popol Vuh, niczym w praktyce jogi i tantry, wędrują po różnych piętrach energii, wznosząca, jasna dramaturgia sąsiaduje z ociężałym mrokiem sitarowych dronów.

Podobnie prezentuje się soundtrack do filmu Herzoga "Coeur De Verre", '77 ("Serce ze szkła"). Kolejna realizacja dla Herzoga - "Nosferatu", '78 wykorzystuje hipnotyczny, minimalistyczny motyw powtarzany w różnych odsłonach brzmieniowych. W scenach grozy powracają dźwięki syntezatora, które w ekspresjonistycznym duchu pojawiają się i znikają niczym gra cieni, owiane niedopowiedzeniem i niepokojącym napięciem. Fricke nie był jednak zadowolony z rezultatu i bazując na kompozycjach z "Nosferatu" stworzył zupełnie nową całość: "Brüder des Schattens, Söhne des Lichts", '78. To jeden z najlepszych albumów grupy, w akustycznym wydaniu odwołuje się do klimatu ambient i repetytywnej formuły minimal music.

Duchowe poszukiwania inspirowały nie tylko muzykę Fricke, ale też jego studia nad dawnymi i egzotycznymi kulturami oraz podróże. Albumy Popol Vuh pełne są odwołań do judaizmu, chrześcijaństwa, chasydyzmu, sufizmu, tantryzmu i yogi. Nagrana z hinduskimi muzykami płyta "Yoga", '77 to dzieło w całości wynikające z doświadczeń tej praktyki, artystycznie jednak nieudane, zbyt ciążące ku klasycznej muzyce hinduskiej.

Lata 80. przynoszą układające się w trylogię albumy: "Sei still, wisse ICH BIN", "Agape-Agape, Love-Love", "Spirit Of Peace". Ten ostatni sprawia wrażenie okruchów wcześniejszych sesji, ale dwa pierwsze należą do najlepszych realizacji Popol Vuh. Fricke współpracuje tu z Chórem Opery Bawarskiej. "Sei Still" jawi się esencją poszukiwań wspólnego wymiaru indoeuropejskiej duchowości. Partie chóru wykorzystują chorał gregoriański, tradycje prawosławne i tybetański śpiew alikwotowy, przeplatane są rytualnymi zaśpiewami Renate Knaup (ex-Amon Düül), a fundamentem jest rytm brzmiący niczym głos szamańskiego bębna ramowego, nawiązujący też do perkusyjnych ech tybetańskich rytuałów, co sprawia, iż to najbardziej transowy materiał Popol Vuh. Teksty stanowią fragment mistycznych pism esseńczyków, ale dominują tu wokalizy próbujące odnaleźć archetypowe dźwięki jakiegoś świętego prajęzyka. "Agape-Agape" rozwija tę formułę eksponując brzmienia gitar, najmocniejszym punktem albumu są tematy "Behold, The Dover Summonds", przywołujący w rytualnej aurze echa muzyki Erica Satie z mistycznego okresu jego twórczości, oraz "Why Do I Still Sleep", najwspanialsza z dronowo-minimalistycznych kompozycji Fricke na "rozpływający się" fortepian. Ten wielki finał "Agape-Agape" to zarazem końcówka najbardziej kreatywnego okresu twórczości grupy.

Albumy Popol Vuh wznowiła na CD francuska firma Spalax (dystr. w Polsce: Generator).