ODDZIAL ZAMKNIETY

ODDZIAL ZAMKNIETY

Autor: Andrzej Nowak, Non Stop 04/1984

Pochwala prostoty

Moj drugi tekst na temat muzyki rockowej (pierwszy zostal opublikowany w "Tygodniku Kulturalnym" 1983 nr 37) dotyczy zespolu Oddzial Zamkniety. O tym, ze w takiej kolejnosci przedstawiam moj punkt widzenia na zjawisko, o ktorym od dawna szerzej zamierzalem pisac, zadecydowal wlasciwie przypadek. Przypadkiem tym byl telefon od Romka Rogowieckiego, ktory — byc moze — nie przypuszczal nawet, ze w przeddzien pisania tych slow rog Nowego Światu i Świetokrzyskiej stal sie — nie po raz pierwszy przeciez i nie zawsze Z tych samych powodow — glosny w srodkach masowego przekazu. Sklep firmowy "Polskich Nagran" juz od samego rana byl oblegany przez milosnikow zespolu, ktory wlasnie skladal autografy -na swej pierwszej plycie. Tlum zwiekszal sie 2 kazda chwila i doprowadzi] nawet do zatarasowania ruchu kolowego, co stalo sie przyczyna zaprzestania sprzedazy i niespodziewanego opuszczenia sklepu (pod oslona pieciu bramkarzy) przez czlonkow Oddzialu Zamknietego.

Sceny przed sklepem przez starsza czesc spoleczenstwa (chociaz nie przez wszystkich) odbierane byly z niesmakiem i zazenowaniem, sypaly sie slowa zarazliwe pod adresem mlodych ("ze powinni byc w szkole", "ze nie ich miejsce na ulicy", "ze ludzie ciezko pracuja, a oni nic nie robia"), sluzby porzadkowe jak zwykle z wyuczonym doswiadczeniem umiejetnie wkraczaly w akcje. A mlodzi? Mlodzi demonstrowali swoja odrebnosc, innosc, osobnosc. mlodzi chcieli po prostu — byc soba. I nikt nie powinien pozwalac na zanikanie tej odrebnosci (chociaz zgadzam sie z tym, ze powinna ona byc inaczej demonstrowana), nikt nie powinien zmuszac nikogo, aby zaprzestal byc soba.

Watek "zajsciowy" rozwijam dlatego, ze wspolbrzmi on posrednio, a wlasciwie jego wymowa, z tekstami wykonywanymi przez Oddzial Zamkniety Przede wszystkim chodzi o wspominana odrebnosc, w tym przypadku: o odrebnosc jezyka piosenek zespolu od innych zespolow.

Kilka przykladow:
"Chodzisz glodny, zdzierasz buty/ od rana chodzisz struty/od rana juz tak chodzisz sobie/ moze spotkasz cos za rogiem/ moze spotkasz kogos/ kto odmieni twoj los" (2 piosenki "Odmienic los").
"Patrze wokolo i jest mi zle/ coraz wiecej widze i jeszcze wiecej/ musze wiec szybko z nia spotkac sie/ z Andzia zycie bedzie latwiejsze" (z piosenki "Andzia").
"na ucho mowisz szeptem/ choc to nie w twoim typie" (z piosenki "Twoj kazdy krok").
"Kiedy swiatem zacznie rzadzic czlowiek/ kiedy matki zaczna kochac dzieci/ kiedy milosc ludzie puszcza w obieg/ kiedy spala juz do reszty smieci/ to poczujesz jak duzo dzieli cie/ od innych" (z piosenki "Ich marzenia").
"Mialem szczescie w waszych twarzach/ mialem i w sobie to sie zdarza/ czulem spokoj w waszych duszach/ ale nikt do tego nie wymyslil stroza/ Jak wyglada ten wasz cudny swiat/ jak to wiem i oni wiedza jak/ napietnowany marzeniami" (z piosenki "Ten wasz swiat").

Z pewnoscia teksty wyzej przytoczone nie sa najwyzszego lotu. juz na odleglosc raza ucho poetyckiego snoba swymi nieporadnymi rymami, nie zawsze gramatycznie zbudowanymi zdaniami. Ich wartosc artystyczna jest zadna i w zadnym pismie nie zostalyby wydrukowane w kolumnie poetyckiej. Ich autor spotkalby sie jedynie, jak to zwykle bywa, z odpowiedzia, by poczytal klasykow, uczyl sie od nich warsztatu i sztuki wzbogacania swego jezyka. Nie w tym jednak lezy sedno sprawy: teksty doskonale wspolbrzmia z muzyka, osobiste zaangazowanie wykonawcow, wydobywanie przez nich roznych odcieni wystepujacych w slowach nadaje im osobna wartosc. To one wlasnie na skutek swych zgrzytow, nieporadnosci i kiksow slownych. kryja wyrazna okreslonego czlowieka.

Czlowiek w piosenkach Oddzialu Zamknietego jest autentyczny. Nie udaje napuszonego wiedza nie probuje wokol siebie stwarzac iluzji, nie stara sie byc, kims innym niz jest. Mowi swoim jezykiem o sobie: o swojej sytuacji zyciowej, o swoich uczuciach, zachowaniach, marzeniach i odczuciach rzeczywistosci, ktorej "niektorzy nie chca zauwa zac. Albo po prostu nie widza jej wcale i zyja zyciem nieswiadomym.

Rzeczywistosc nie nastraja do optymizmu, doswiadczenia sa przykre i wlasciwie nawet bez zadnej nadziei. Pozostaje krag wlasnych przyjaciol, wspolnie spedzane chwile (jak w piosence "Party"), wspolne marzenia i plany. Mowi sie w niej szeptem, nie rzadzi nia czlowiek Ta rzeczywistosc napietnowana jest tylko marzeniami. To jest, najwiekszymi skrotami mowiac, jezyk "bohater" i "swiat" - tak, wlasnie tak — Oddzialu Zamknietego.

Powiedziec niektorzy moga, ze ta odrebnosc nie jest zadna odrebnoscia zespolu od innych grup rockowych. Wszak wiekszosc z nich posluguje sie tekstami nie majacymi nic wspolnego z poezja, wiekszosc wykorzystuje jezyk zblizony lub wrecz nasladujacy slang mlodziezowy, wiekszosc przedstawia bohatera wyobcowanego w ciemnej rzeczywistosci. Tak, ale Oddzial Zamkniety nie wykorzystuje jezyka (zespol mowi tym jezykiem), nie kreuje czlowieka na wyobcowanego ("bohater" w tych piosenkach jest naprawde takim czlowiekiem), nie czyni z rzeczywistosci egzotyki (czlowiek zyje w takiej wlasnie, a nie innej rzeczywistosci). Nie ulega watpliwosci, ze o kazdym zjawisku decyduje tez (a moze przede wszystkim) jego niepowtarzalnosc. Zyskujemy ja nie przez wykonanie do perfekcji pewnych czynnosci, nie przez mistrzowskie nawet powielanie ogolnie znanych sposobow wypowiadania sie, zachowania. Rzeczywistosc, w ktorej zyjemy, nie zawsze pozwala na zycie z fantazja, na luzie, ale przeciez nie tylko dlatego w cenie jest odrebnosc (odrebnosc bywa droga do dojrzalosci). Zawsze bywalo tak, ze swoja odrebnoscia zaswiadczalismy swoje istnienie, zwracalismy uwage na a siebie jako jednostke. I dopiero wtedy probowano nas czasami traktowac jako partnerow, starano sie rozmawiac z nami, poznawac nas i rozumiec. W innych przypadkach stanowilismy tylko mase, bezpodmiotowy tlum, a jesli juz jednostke, to tylko — jak spiewa Oddzial Zamkniety — "wyuczona, wymierzona, wystraszona, przeczulona".